Nieuwsbrief 6 verkiezingen 2019
Deze nieuwsbrief van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) heeft tot doel u te informeren over kwesties die van belang zijn voor de gecombineerde provinciale staten- en waterschapsverkiezingen van 20 maart 2019 en de Europees Parlementsverkiezing van 23 mei 2019.
1. Modellen
Deze week is weer een aantal modellen in de toolkit (www.verkiezingentoolkit.nl) geplaatst. De modellen zijn op enkele onderdelen aangepast ten opzichte van de vorige versies, onder meer als gevolg van de inwerkingtreding van de wetswijziging die voorschrijft dat de processen-verbaal N 10 en de opgave N 11 elektronisch openbaar worden gemaakt op de gemeentelijke website (u bent hierover geïnformeerd in de circulaire van 11 december 2018). De wetswijziging regelt dat de ondertekening van de stukken niet digitaal openbaar wordt gemaakt, gelet op het risico op oneigenlijk gebruik van handtekeningen. De modellen zijn (onder meer) daarop aangepast: de ondertekening vindt op een separate pagina plaats, die bij de elektronische openbaarmaking achterwege wordt gelaten. Dezelfde aanpassing is doorgevoerd voor een aantal andere modellen (O 3, P 22 en de modellen I en II voor de centrale stemopneming).
In de toolkit zijn nu onder meer de modellen geplaatst voor de processen-verbaal N 10, O 3 en
P 22, de opgave N 11, de modellen I en II (voor centrale stemopneming). De meest recente versies van deze modellen zijn ook in OSV opgenomen. De cd-rom met de OSV die als hulpmiddel gebruikt kan worden bij de vaststelling van de uitslag (P4, P5) wordt uitgerold zodra de kandidatenlijsten definitief zijn (omstreeks 22 februari).
2. Overzicht stemmen in een willekeurig stemlokaal bij waterschapsverkiezingen t.b.v. formulier K 6 (aanvraagformulier kiezerspas)
Bij waterschapsverkiezingen kunnen kiesgerechtigden in beginsel alleen stemmen in een stemlokaal dat zowel ligt binnen het grondgebied van hun gemeente als binnen het grondgebied van het waterschap waarvoor zij kiesgerechtigd zijn. Het college van burgemeester en wethouders kan echter besluiten dat de kiezers ook elders in de gemeente kunnen stemmen. Op grond van artikel J 5, tweede lid, van de Kieswet besluit het college dan dat kiezers voor één of meer waterschapsverkiezingen kunnen stemmen in één, meer of alle stemlokalen die liggen in de gemeente, maar buiten de grenzen van het waterschap.
BZK heeft de 74 gemeenten met twee of meer waterschappen binnen de grenzen gevraagd om informatie aan te leveren over hun besluit hieromtrent. In de toolkit (www.verkiezingentoolkit.nl) zal begin volgende week een overzicht worden geplaatst van de binnengekregen reacties. Deze informatie kunnen andere gemeenten gebruiken bij het maken van het formulier K 6, het aanvraagformulier voor een kiezerspas. Daarop moet namelijk worden vermeld in welke gemeenten de kiezer kan stemmen voor zijn/haar waterschap. Achter de namen van gemeenten waar niet in alle stemlokalen kan worden gestemd voor het betreffende waterschap, moet op het aanvraagformulier een asterisk worden geplaatst. Gemeenten met meerdere waterschappen die deze informatie nog niet hebben aangeleverd, wordt verzocht dit alsnog te doen. Het overzicht zal dan worden aangepast.
3. Afwijkende zittingstijden hoofdstembureaus EP-verkiezing 2019
Ca. 75 gemeenten doen bij de verkiezingen in maart en/of mei 2019 mee aan het experiment met een centrale opzet van de stemopneming (centraal tellen van de stembiljetten). Normaal gesproken vindt het centraal tellen plaats op de dag na de stemming. Maar bij de EP-verkiezing in mei 2019 geldt een afwijkende regeling, die een gevolg is van het feit dat lidstaten voor de EPverkiezing ook nog op vrijdag, zaterdag of zondag kunnen stemmen.
Om die reden bepaalt artikel 47, onder b, van het Tijdelijk experimentenbesluit stembiljetten en centrale stemopneming dat de centrale stemopneming bij de EP-verkiezing pas wordt gehouden op de maandag na de stemming. Voor de komende EP-verkiezing is dat maandag 27 mei 2019. De experimenteergemeenten zijn daarover geïnformeerd.
De zitting van het hoofdstembureau in kieskringen met een of meer experimenteergemeenten vindt plaats op dinsdag 28 mei 2019. Artikel 47, onder c, van het eerdergenoemde Experimentenbesluit schrijft een aanvangstijd van 10.00 uur voor. Echter, het is belangrijk dat gemeenten die meedoen aan het experiment, voldoende tijd hebben om het experiment zorgvuldig af te ronden, en dat de hoofdstembureaus vervolgens voldoende tijd hebben om de uitslag op kieskringniveau vast te stellen. Daarom worden de hoofdstembureaus van kieskringen met één of meer experimenteergemeenten (het betreft hier, voor zover nu bekend, alle hoofdstembureaus, m.u.v. Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Nijmegen) gewezen op de mogelijkheid om hun zitting op dinsdag 28 mei 2019 om 10.00 uur te openen en meteen daarna te schorsen, onder bekendmaking van het tijdstip waarop de zitting wordt hervat en de uitslag op kieskringniveau bekend wordt gemaakt. Deze hoofdstembureaus worden geadviseerd om na te gaan wat een geschikt tijdstip is om hun openbare zitting af te ronden, binnen de randvoorwaarden dat experimenteergemeenten voldoende tijd hebben om het experiment zorgvuldig af te ronden, en de hoofdstembureaus zelf voldoende tijd hebben om de uitslag op kieskringniveau vast te stellen. De processen-verbaal van de hoofdstembureaus dienen onverwijld na de zitting te worden overgebracht naar de Kiesraad. Als de zitting op 28 mei wordt geschorst, wordt u verzocht om de Kiesraad daarvan op de hoogte te stellen.
De hoofdstembureaus van kieskringen waarbinnen géén gemeenten liggen die meedoen aan het experiment met centraal tellen (het betreft hier dus, voor zover nu bekend, alleen de hoofdstembureaus Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Nijmegen), houden hun zitting tot
vaststelling van de uitslag op kieskringniveau conform de Kieswet (art. Y 2 jo. art. O 1, eerste lid jo. art. Z 12, eerste lid) op maandag 27 mei 2019 om 10.00 uur. U wordt verzocht met het bovenstaande rekening te houden bij de planning van de zitting van het hoofdstembureau. Over de regels die gelden voor de bekendmaking van de uitslag van de EP-verkiezing, zullen gemeenten t.z.t. nog nadere informatie ontvangen.
4. Volksreferendum Stichting Burgercomité Nederland
Gemeenten hebben vorig jaar een schriftelijk verzoek ontvangen van Stichting Burgercomité Nederland met de vraag om medewerking bij het houden van een door haar beoogd Volksreferendum op 20 maart 2019. Het is aan gemeenten om al dan niet gevolg te geven aan dit
verzoek. Naar aanleiding van vragen van gemeenten vindt u hieronder uitleg over het kader dat geldt voor de afweging die gemeenten moeten maken. De inhoud en strekking hiervan zijn ook eerder via de NVVB nieuwsbrief gecommuniceerd. De Kieswet staat er niet aan in de weg dat derden buiten het stemlokaal enquêtes, exitpolls of volksraadplegingen houden. Er mogen zich in of bij het stemlokaal echter geen omstandigheden voordoen die de behoorlijke voortgang van de zitting van het stembureau onmogelijk maken (artikelen J 35-J 38 van de Kieswet). Voor kiesgerechtigden moet duidelijk zijn welke stemmingen de overheid organiseert, wat deze inhouden en hoe deze verlopen. Voor eenieder moet dan ook volstrekt duidelijk zijn dat het door het Burgercomité beoogde volksreferendum niet wordt georganiseerd door, en niet onder controle staat van, de gemeente. En dat deelname eraan niet verplicht is en door kiezers ook niet als zodanig mag worden ervaren. Als dat niet of onvoldoende duidelijk is, ligt het niet voor de hand om hieraan mee te werken. Van voorzitters en leden van stembureaus kan ook niet worden gevraagd om op de gang van zaken bij dit initiatief toe te zien, daar dit plaatsvindt buiten het stemlokaal. Ook zijn gemeenten niet verplicht om vrijwilligers die dit mogelijk maken op dezelfde wijze te faciliteren als de leden van
het stembureau.
Hoewel het verzoek daar in casu niet op ziet, geldt dat de Kieswet niet toestaat dat een enquête, exitpoll of volksraadpleging tegelijk met een stemming op grond van de Kieswet in het stemlokaal plaatsvindt. Artikel J 6 van de Kieswet bepaalt wel dat de gemeenteraad kan bepalen dat tegelijkertijd in het stemlokaal ook een, door de gemeenteraad uitgeschreven, stemming plaatsvindt. Denk bijvoorbeeld aan een op grond van een dorpsraadverordening te organiseren dorpsraadverkiezing.
Als u vragen heeft over de komende verkiezingen, dan kunt u die stellen aan het Informatiepunt van de Kiesraad, een gezamenlijk initiatief van BZK en de Kiesraad (informatiepunt@kiesraad.nl
Bron: BZK