Bericht commissie PR: Gewijzigd inzicht adopties van meerderjarigen
Tot voor kort gingen wij ervan uit dat adopties van meerderjarigen ambtshalve konden worden erkend, naar aanleiding van de uitspraak van de Hoge Raad van 3 december 2004, ECLI:NL:HR:2004:AR2782. Maar na een lange pauze is recentelijk door de rechter anders beslist. Het Gerechtshof Den Haag stelt zich nu op het standpunt dat de buitenlandse adoptie (van een meerderjarige inwoner van Nederland) hier niet kan worden erkend. Het Gerechtshof toetst de buitenlandse adoptie wel volledig. Er is dus sprake van een gewijzigd inzicht. Dat betekent dat adopties van meerderjarigen voortaan niet meer ambtshalve door de ambtenaar kunnen worden erkend, maar naar de rechter moeten worden doorverwezen. (Lees verder).
Adoptie is een maatregel van kinderbescherming. Daarom bepaalt de Nederlandse wetgeving dat hier aan een rechter om adoptie kan worden gevraagd zolang het te adopteren kind nog minderjarig is. Het verzoek moet dus uiterlijk zijn gedaan op de dag voordat het kind meerderjarig wordt. Regelmatig wijst een Nederlandse rechter een adoptieverzoek af omdat het te laat is ingediend.
Adoptie als maatregel van kinderbescherming is eigenlijk een vrij nieuw verschijnsel. Het is ingevoerd in 1956. De rechtsfiguur van de adoptie bestaat al sinds de Romeinse oudheid. Wie de geschiedenis van het oude Rome bestudeert, zal ontdekken dat heel veel Romeinse Keizers die positie konden bemachtigen doordat zij door de voorafgaande Keizer waren geadopteerd. Het was dus een manier om een positie, titel of bedrijf door te geven. De adoptie droeg zo bij aan het voortbestaan van het geslacht.
Het Romeinse recht heeft het recht van de meeste Europese landen beïnvloed. In Nederland is de adoptie als voortzetting van het geslacht al lang voor Napoleon in onbruik geraakt. Maar in andere Europese landen bestaat naast de adoptie van minderjarigen nog altijd ook adoptie van meerderjarigen. Zo kun je in Duitsland worden geadopteerd door iemand met een adellijke naam, om zo zelf die adellijke naam te mogen dragen. Daaraan is sinds de Romeinse adoptie dus niet zoveel veranderd. Ook in andere Europese landen, waaronder België en Zwitserland, is adoptie van meerderjarigen mogelijk.
Af en toe worden adopties van meerderjarigen aangeboden aan een Nederlandse gemeente, of de Haagse ambtenaar. Kunnen wij die erkennen? Of kunnen we daar niet zelf over beslissen?
Tot voor kort gingen wij ervan uit dat adopties van meerderjarigen ambtshalve konden worden erkend. Aanleiding daarvoor was de uitspraak van de Hoge Raad van 3 december 2004, ECLI:NL:HR:2004:AR2782. In die uitspraak oordeelde de Hoge Raad dat bij de erkenning van adopties vanuit het buitenland niet mocht worden onderzocht of de adoptie terecht had plaatsgevonden. Alleen mocht worden onderzocht of de adoptieuitspraak fundamentele beginselen van het Nederlandse recht schond. Anders gezegd: de rechter mocht alleen onderzoeken of voor de adoptieuitspraak alle partijen waren gehoord die gehoord moesten worden, en of de uitspraak niet in strijd was met de Nederlandse openbare orde. De betreffende adoptie werd daarop erkend.
Na een lange pauze is recentelijk door de rechter anders beslist. Het Gerechtshof Den Haag stelt zich nu op het standpunt dat de buitenlandse adoptie (van een meerderjarige inwoner van Nederland) hier niet kan worden erkend. Het Gerechtshof toetst de buitenlandse adoptie wel volledig. Er is dus sprake van een gewijzigd inzicht. Dat betekent dat adopties van meerderjarigen voortaan niet meer ambtshalve door de ambtenaar kunnen worden erkend, maar naar de rechter moeten worden doorverwezen.