Nieuwsbrief 2 Gemeenteraadsverkiezingen 21 maart 2018
Deze nieuwsbrief van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) heeft tot doel u te informeren over kwesties die van belang zijn voor de gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart 2018.
1. Raadgevend referendum over de Wiv
De Kiesraad heeft vandaag bekendgemaakt dat er voldoende ondersteuningsverklaringen zijn afgelegd voor een definitief verzoek tot het houden van een referendum over de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2017 (Wiv 2017).
Tegen dit besluit van de Kiesraad is tot en met 7 november a.s. beroep mogelijk bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Als er beroep wordt ingesteld, doet de Raad van State uiterlijk op 13 november a.s. uitspraak.
Dat betekent dat uiterlijk 7 november a.s. (of, als er beroep wordt ingesteld tegen het besluit van de Kiesraad: uiterlijk 13 november a.s.) onherroepelijk vaststaat of er een referendum moet worden gehouden. Dat referendum zal dan worden gehouden op 21 maart 2018, dus tegelijk met de gemeenteraadsverkiezingen. Dat volgt uit de artikelen 55 en 56 van de Wet raadgevend referendum. Zodra er meer bekend is, wordt u daarover door middel van een volgende nieuwsbrief op de hoogte gesteld.
2. Toolkit
De digitale toolkit voor de gemeenteraadsverkiezingen is geactiveerd. De toolkit bevat thans nog geen materiaal, maar in de komende periode zullen hier, behalve de nieuwsbrieven, ook de modellen uit de Kies- en referendumregeling, de stembureau-instructie en het campagnemateriaal worden geplaatst. U wordt daarover op de hoogte gehouden. U kunt de toolkit vinden op www.verkiezingentoolkit.nl. Nadat onherroepelijk wordt dat er op 21 maart 2018 tevens een referendum wordt gehouden, zal de toolkit daarop worden aangepast.
3. Circulaire
De minister van BZK zal een circulaire aan gemeenten sturen, die dient als handreiking bij de voorbereiding en organisatie van de gemeenteraadsverkiezingen en (waarschijnlijk) het raadgevend referendum over de Wiv. De circulaire zal naar verwachting in de maand december naar de gemeenten worden gestuurd.
4. Afschaffing lijstencombinaties
Op 27 juni jl. heeft de Eerste Kamer een wetsvoorstel* aanvaard, dat voorziet in afschaffing van de mogelijkheid om lijstencombinaties aan te gaan. Dit wetsvoorstel treedt in werking op 1 december a.s. Vanaf die datum is het dus niet langer mogelijk om bij verkiezingen een lijstencombinatie (ook wel “lijstverbinding” genoemd) aan te gaan. De minister van BZK heeft dit laten weten bij brief van 14 juli jl., gericht aan de burgemeesters van alle gemeenten. Er is echter gebleken dat nog niet alle betrokken gemeenteambtenaren op de hoogte zijn van de afschaffing van de lijstencombinaties. Daarom wordt u hier bij dezen, mogelijk ten overvloede, opnieuw op geattendeerd.
NB: Het vormen van lijstencombinaties is dus nog wél mogelijk bij de herindelingsverkiezingen op 22 november 2017.
5. Register met aanduidingen van politieke groeperingen; doorwerking van aanduidingen
De Kiesraad heeft in zijn evaluatie van de gemeenteraadsverkiezingen van 2014 geconstateerd dat veel registers met aanduidingen van politieke partijen van gemeentelijke centraal stembureaus niet op orde zijn. Het vermoeden bestaat zelfs dat er gemeenten zijn die in het geheel géén register bijhouden, hoewel zij daartoe op grond van artikel G 3 van de Kieswet wel verplicht zijn. U wordt met nadruk gewezen op het belang van een zorgvuldig bijgehouden register met aanduidingen. Het indienen van een registratieverzoek bij de gemeente is mogelijk tot en met 27 december 2017. Aanduidingen die bij de Kiesraad of voor de provinciale statenverkiezing zijn geregistreerd, hebben zogenoemde “doorwerking” naar de gemeenteraadsverkiezingen. Dit betekent dat voor deze aanduidingen geen aparte registratie bij de gemeente nodig is. Op 27 december 2017 brengen de Kiesraad en de centraal stembureaus voor provinciale statenverkiezingen de door hen geregistreerde aanduidingen van politieke groeperingen ter openbare kennis in de Staatscourant.
6. Stemlokalen in onderwijsinstellingen
In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezing van 15 maart jl. heeft onder meer de Nationale Jeugdraad aandacht gevraagd voor het feit dat in onderwijsinstellingen vaak geen stemlokaal is gevestigd**. U wordt verzocht bij het aanwijzen van stemlokalen zo te werk gaan dat het verkiezingsproces toegankelijk is voor zo veel mogelijk kiezers, onder wie ook jongeren. Het aanwijzen van stemlokalen in onderwijsinstellingen kan daaraan bijdragen. Voor zover er onderwijsinstellingen (universiteiten en/of HBO- en MBO-instellingen) in uw gemeente zijn gevestigd, wordt u verzocht om mede aandacht te besteden aan de mogelijkheid om daar stemlokalen in te richten.
7. Jongeren als stembureaulid
Naar aanleiding van een verzoek uit de Tweede Kamer gaat het ministerie van BZK jongeren erop attenderen dat ook zij stembureaulid kunnen worden. Dit gebeurt via een bericht op Facebook. Jongeren worden verwezen naar hun gemeente als zij interesse hebben om lid van een stembureau te worden.
U wordt geadviseerd om, als dat gelet op de beschikbare kandidaten mogelijk is, bij de benoeming van (nieuwe) stembureauleden een diverse samenstelling na te streven. NB: Op grond van art. E 4, tweede lid, van de Kieswet is voor het stembureaulidmaatschap de leeftijd van 18 jaar vereist.
8. Handreiking onderzoek opkomstcampagne gemeenten
Bij deze nieuwsbrief is een beknopte Handreiking onderzoek opkomstcampagne gemeenten gevoegd, die dient als hulpmiddel voor gemeenten om onderzoek te doen naar opkomstgedrag in hun gemeente en de effectiviteit van hun campagnes. U kunt hier kennis van nemen en doorsturen aan de collega’s die zich in uw organisatie bezighouden met stimulering van de opkomst.
Als u vragen hebt over de komende verkiezingen, dan kunt u die stellen aan het Informatiepunt Verkiezingen, een gezamenlijk initiatief van de Kiesraad en het ministerie van BZK, via informatiepunt@kiesraad.nl en telefoonnummer 070-4267329.
Mocht u deze nieuwsbrief niet meer willen ontvangen of wilt u een collega aanmelden, stuur dan een e-mail aan postbus.verkiezingen@minbzk.nl
Bijlage bij deze nieuwsbrief: Handreiking onderzoek opkomstcampagne gemeenten
Voetnoten
* Kamerstukken II, 2015/16, 34 377
** Zie bijvoorbeeld https://nos.nl/op3/artikel/2158423-niet-jongeren-naar-het-stembureau-maar-het-stembureau-naar-jongeren.html