Nieuwsbrief 2 Verkiezingen 2019

dinsdag 23 oktober 2018

Deze nieuwsbrief van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) heeft tot doel u te informeren over kwesties die van belang zijn voor degecombineerde provinciale staten- en waterschapsverkiezingen van 20 maart 2019 en de Europees Parlementsverkiezing van 23 mei 2019.

1. Alle stemlokalen toegankelijk

Zoals aangekondigd in nieuwsbrief 1 (verzonden op 24 september jl.), is de checklist toegankelijkheid stemlokalen gewijzigd. Hieronder informeren we u over de wijzingen in de checklist, de omgang met de checklist en de informatiebijeenkomsten over de checklist.

Wijziging Kieswet

Op 1 januari 2019 treedt de wijziging van de Kieswet in werking die bepaalt dat alle stemlokalen toegankelijk moeten zijn voor kiezers met een lichamelijke beperking. Als gemeenten hieraan niet voldoen, moet het college van B&W de gemeenteraad daarover informeren (zie hierna, onder het

kopje “Pas toe of leg uit” voor een nadere toelichting).

Deze wijziging van de Kieswet is het gevolg van een in 2016 door de Tweede Kamer aanvaard amendement op de Uitvoeringswet van het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap. De indieners van het amendement (Tweede Kamer, vergaderjaar 2015–2016, 33 990, nr. 33) brachten met de toegevoegde ‘pas toe of leg uit’ bepaling het streven tot uitdrukking om te groeien naar 100% toegankelijkheid van de stemlokalen. Indien gemeenten de beoogde 100% niet kunnen halen, dan leggen burgemeester en wethouders aan de gemeenteraad uit waarom dit niet gelukt is. De minister van BZK heeft de inwerkingtreding van de wetswijziging bepaald op 1 januari 2019.

Het uitgangspunt van de aldus gewijzigde Kieswet is dat kiezers met een beperking niet slechts in een deel van de stemlokalen terechtkunnen, maar dat zij overal en in dezelfde mate als kiezers zonder beperking hun democratisch recht kunnen uitoefenen.

Vernieuwde “Checklist toegankelijkheid stemlokalen”

Voor het toetsen van de toegankelijkheid wordt de “Checklist toegankelijkheid stemlokalen” gebruikt. Deze checklist is in 2012 op verzoek van het ministerie van BZK ontwikkeld door de gezamenlijke gehandicaptenorganisaties (thans Ieder(in)), en geldt sindsdien als leidraad bij het

bepalen van de toegankelijkheid van stemlokalen.

Eerder dit jaar hebben de VNG en de NVVB bij gemeenten geïnventariseerd welke onderdelen van de checklist in de praktijk moeilijk te implementeren zijn. Aanleiding voor deze inventarisatie was het feit dat veel gemeenten de checklist als erg rigide of te streng ervaren. Soms zijn er goede

gelijkwaardige alternatieven voor een bepaalde eis uit de checklist, die geen afbreuk doen aan de toegankelijkheid. De knelpunten die uit de inventarisatie naar voren kwamen, zijn nu verwerkt in de checklist. Die is op de volgende onderdelen te versoepeld:

Gemeenten krijgen de mogelijkheid om het stemlokaal met andere middelen aan te duiden dan alleen met borden.
Het stembureaunummer hoeft op de aanduiding niet meer vermeld te worden.
De maximale afstand tussen het stemlokaal en de Gehandicapten Parkeerplaats Algemeen (GPA) is voortaan 100 meter en in voetgangersgebieden 200 meter.
Als er voldoende parkeergelegenheid te verwachten is, is het niet meer nodig om een GPA op maximaal 100 meter beschikbaar te stellen.
Voor stemlokalen op stations gelden de eisen ten aanzien van de GPA niet, omdat je mag aannemen dat kiezers die daar stemmen op doorreis zijn.
Op maximaal 50 meter van de entree van het stemlokaal moet er vanaf de rijbaan een toegankelijke oprit naar het trottoir beschikbaar zijn, tenzij de verkeerssituatie dit niet toelaat. In dat geval moet de oprit zo dicht mogelijk bij het stembureau zijn aangebracht.
Als de weerstand van de deur te hoog is, kan de deurdranger worden losgekoppeld of een andere oplossing worden toegepast zoals een portier die de deur voor de kiezers opent.
Indien de hoofdentree niet toegankelijk (te maken) is, is een alternatieve entree mogelijk mits deze duidelijk is aangegeven.
De vrije ruimte voor de stemtafel is vervangen door een vrije verkeersruimte met een breedte van 1,2 meter.
De maximaal toegestane hoogte van de inwerpgleuf van de stembus gaat van 1 meter naar 1,1 meter.
De eis van de teksthoogte waarop een kandidatenlijst beschikbaar moet worden gesteld is vervallen.
1 van de 5 stoelen in de stemruimte moet voortaan voorzien zijn van armleuningen.

Ook bevat de checklist, die is aangepast in overleg met Ieder(in), de VNG en de NVVB, een bijlage met een toelichting op de criteria en tips voor gemeenten hoe zij aan de eisen kunnen voldoen.

Bij het bepalen van de toegankelijkheid van stemlokalen moeten gemeenten voortaan uitgaan van deze vernieuwde checklist. U vindt de vernieuwde checklist in bijlage 1

‘Pas toe of leg uit’

De eisen voor toegankelijkheid zijn alleen van toepassing op reguliere stemlokalen en gelden dus niet voor mobiele stembureaus zoals bedoeld in artikel J 4a van de Kieswet. Uit de wet blijkt dat mobiele stembureaus tijdens de dag van stemming van standplaats veranderen.

Hoewel veel reguliere stemlokalen toegankelijk (te maken) zijn, geldt voor sommige stemlokalen dat zij niet of alleen tegen forse kosten volledig toegankelijk te maken zijn. Bijvoorbeeld:

stemlokalen in een drukke winkelstraat, in de nabijheid waarvan niet altijd een gehandicaptenparkeerplaats is te realiseren;
panden waar stemlokalen worden ingericht, zijn niet in eigendom van de gemeente;
stemlocaties die zijn aangewezen om bepaalde doelgroepen te bereiken (bijvoorbeeld op een festivalterrein);
stemlokalen in bepaalde historische en/of monumentale panden;
stemlokalen bedoeld om het stemmen op ludieke locaties aantrekkelijk te maken (denk aan een stemlokaal in een drive-in stemgelegenheid).

Dergelijke stemlokalen vallen onder de ‘pas toe of leg uit’ bepaling: het college van B&W informeert de gemeenteraad over de stemlokalen die niet voldoen aan de toegankelijkheidscriteria en waarom deze stemlokalen daar niet aan voldoen.

Evaluatie van de checklist

Tijdens de verkiezingsdagen in 2019 zal BZK weer een steekproefonderzoek verrichten naar de toegankelijkheid van de stemlokalen. Na de verkiezingen in 2019 zetten Ieder(in), de VNG en de NVVB het overleg voort. Een evaluatie van de vernieuwde checklist is dan onderwerp van gesprek.

Informatiebijeenkomsten over de checklist

Uit de inventarisatie onder gemeenten kwam naar voren dat er behoefte is aan meer informatie en uitleg over de toegankelijkheidscriteria en de manier waarop gemeenten aan de eisen kunnen voldoen. De nieuwe checklist voorziet met een bijlage in deze behoefte. Daarnaast vond op 15 oktober de

eerste informatiebijeenkomst over de nieuwe checklist plaats. Ook op 29 oktober is er een informatiebijeenkomst. Deze bijeenkomst is helaas vol, u kunt zich hiervoor niet meer aanmelden. U kunt de informatiebijeenkomst van 13.30 tot 17 uur wel volgen via een livestream op de website

www.pbtconsult.nl.

2. Brochures voor stembureaus

Net als bij voorgaande verkiezingen zal het ministerie van BZK brochures opstellen voor de stembureaus. Het gaat om de volgende twee brochures, die zowel bij de gecombineerde provinciale staten- en waterschapsverkiezingen als de Europese Parlementsverkiezing worden gebruikt:

• De brochure Stembureau-instructie voor de dag van de stemming. Deze brochure bevat belangrijke instructies voor de stembureauleden op de dag van stemming. U wordt verzocht ervoor te zorgen dat in elk stemlokaal een exemplaar van deze brochure aanwezig is.

• De Brochure geldige identiteitsbewijzen. Deze brochure bevat afbeeldingen van de toegestane identiteitsbewijzen uit Nederland, EU-lidstaten, IJsland, Noorwegen, Liechtenstein en Zwitserland, waarmee niet-Nederlandse kiezers of kiezers met een dubbele nationaliteit zich mee kunnen identificeren in het stemlokaal.

Deze brochures worden gebruikt bij de stembusgang op zowel 20 maart als 23 mei 2019. Het is dus belangrijk dat de brochures na gebruik op 20 maart niet worden weggegooid.

De Brochure geldige identiteitsbewijzen zal óók worden gebruikt bij de volgende Tweede Kamerverkiezing (17 maart 2021) en eventuele herindelingsverkiezingen tot 2021. Het is dus belangrijk dat deze brochures na gebruik op 23 mei 2019 niet worden weggegooid. Mochten er ten behoeve van volgende verkiezingen aanpassingen of aanvullingen nodig zijn, dan zal BZK de gemeenten inlegvellen sturen. Om kosten te besparen, worden er voor de komende verkiezingen (tot en met 2021) dus géén nieuwe exemplaren van de Brochure geldige identiteitsbewijzen gestuurd. De brochure Stembureau-instructie voor de dag van de stemming zal voor de Tweede Kamerverkiezing wél worden vernieuwd. Van deze brochure zullen de gemeenten voorafgaand aan de volgende Tweede Kamerverkiezing dus nieuwe exemplaren ontvangen.

Bij deze nieuwsbrief is een bestand toegevoegd (bijlage 3) met alle adresgegevens, en aantallen brochures per gemeente die bij de voorgaande verkiezingen zijn verzonden. In het kader van de AVG publiceert de NVVB deze niet online. Vraag de bijlage op via het mailadres. Wilt u nagaan of de gegevens voor uw gemeente nog actueel zijn en vóór 21 december 2018 wijzigingen doorgeven via postbus.verkiezingen@minbzk.nl? Mocht u meer dan 30 brochures van elk type bestellen, kunt u dan een fysiek adres doorgeven (straat, huisnummer, postcode en plaatsnaam), in plaats van een postbusnummer?

Als u vragen heeft over de komende verkiezingen, dan kunt u die stellen aan het Informatiepunt van de Kiesraad, een gezamenlijk initiatief van BZK en de Kiesraad (informatiepunt@kiesraad.nl, 070-4267329). Wilt u deze nieuwsbrief ontvangen of een collega aanmelden, stuur dan een e-mail aan postbus.verkiezingen@minbzk.nl.

Bron: BZK

Nieuwsoverzicht