Tijdelijke wet verkiezingen COVID-19 heeft nog open eindes
Met het wetsvoorstel Tijdelijke wet verkiezingen COVID-19 zouden de verkiezingen coronaproof door kunnen gaan. Gemeenten staan daarmee voor een grote opgave. Het wetsvoorstel dient hen te helpen en het Rijk behoort daarin te faciliteren. De VNG en NVVB signaleren nog een aantal uitvoerbaarheidsproblemen.
Gemeenten zullen forse, extra inspanningen moeten doen om de verkiezingen te organiseren. De VNG en NVVB signaleren een aantal uitvoerbaarheidsproblemen en de noodzaak van verdere facilitering van gemeenten. Ze concluderen dat de wet nog open eindes kent.
De VNG en NVVB hebben op verzoek van de minister van BZK gereageerd op het wetsvoorstel (zie de gezamenlijke brief onderaan dit bericht).
Standpunt VNG en NVVB
Onze belangrijkste opmerkingen bij het wetsvoorstel zijn:
- Uitgangspunt van het kabinet is dat het aantal stemlokalen op peil wordt gehouden. Het staat allerminst vast dat gemeenten voldoende, toegankelijke geschikte ‘coronaproof’ stemlokalen kunnen vinden. Het maatwerk dat gemeenten hierbij wordt geboden om mobiele en bijzondere stembureaus in te zetten, vinden wij positief. Wij adviseren wel om duidelijker te maken welke kiezers precies tot deze stembureaus worden toegelaten en wie dat bepaalt.
- Wij ondersteunen de extra inzet van stembureauleden. Maar een prangende vraag is óf het de gemeenten lukt om voldoende stembureauleden te krijgen.
- Een belangrijk knelpunt is dat één stembureaulid een groot aantal taken krijgt. Dit heeft onwenselijke gevolgen en daarom adviseren wij om deze taken over twee stembureauleden te verdelen.
- In het licht van botsende grondrechten vinden wij het niet de taak van stembureauleden om kiezers die zich bij herhaling niet aan de coronamaatregelen houden, te vragen het stemlokaal te verlaten. Wij adviseren deze bevoegdheid elders te beleggen of – als second best optie – alleen de voorzitter deze taak te geven.
- Bij stemlokalen die te klein zijn om daar de stemmen te tellen, wordt de telling op een andere locatie uitgevoerd. Wij kunnen daarmee instemmen. Maar het voorschrift om vóór het vervoer van de stembus alsnog een 'light' telling in het stemlokaal uit te voeren stuit op belangrijke bezwaren en risico’s. Wij adviseren een andere oplossing voor frauderisico’s: een deugdelijke verzegeling van de stembus.
Wij begrijpen dat een aantal maatregelen nadere uitwerking behoeven. Het is van belang dat over die invulling snel meer duidelijkheid komt. En dat gemeenten in dit proces worden betrokken.
Context van het wetsvoorstel
- Het wetsvoorstel gaat uit van een 'klassieke' verkiezing: coronaproof stemmen in het stemlokaal. Er heeft geen zorgvuldige en gemotiveerde afweging plaatsgevonden om digitale innovaties voor het stemproces aan te brengen. Wij vragen de minister om deze afweging alsnog te maken.
- De stand van de verspreiding van covid-19 kan om een andere organisatie van de verkiezingen vragen: briefstemmen. Het is van belang dat tijdig bekend is wanneer en op grond van welke maatstaven hierover besluiten worden genomen. Wij verzoeken de minister zo snel mogelijk een routekaart bekend te maken met op welke momenten wat wordt besloten. Meer informatie
Meer informatie
Gezamenlijke reactie VNG en NVVB op wetsvoorstel Tijdelijke wet verkiezing COVID-19
Consultatieversie Tijdelijke wet verkiezingen COVID-19
Op het NVVB Platform kunnen gemeenten verder met elkaar in gesprek over uitdagingen en oplossingen.