Bericht JenV: Aanduiding ouderschap in akten van de burgerlijke stand
Met ingang van 1 maart 2023 kunnen personen die een kind baren, terwijl zij als man in hun geboorteakte staan geregistreerd, ervoor kiezen om in de geboorteakte van het kind te worden aangeduid als: “ouder uit wie het kind is geboren” in plaats van “moeder”. Het Besluit burgerlijke stand 1994 is hiervoor aangepast (1).
Een sekseneutrale aanduiding biedt in deze gevallen een betere en meer respectvolle weergave van de feitelijke relatie tussen ouder en kind. Deze wijziging is mede op verzoek van verschillende belangenorganisaties tot stand gekomen.
De mogelijkheid geldt voor de aanduiding van de ouder in de:
1. geboorteakte van het kind;
2. de akte van erkenning van het kind;
3. de akte van ontkenning van het vaderschap of moederschap en
4. de akte van erkenning van een ongeboren vrucht.
Deze keuzemogelijkheid geldt voor kinderen geboren op 1 maart 2023 of daarna. Er geldt een overgangsregeling voor kinderen geboren tussen 1 juli 2014 en 1 maart 2023.
a. kind geboren op 1 maart 2023 of daarna
1. De keuze kan worden gemaakt bij de geboorteaangifte door degene die het kind heeft gebaard of, als de aangifte door iemand anders wordt gedaan, door de aangever. Die moet dan een schriftelijke en ondertekende verklaring van de ouder in kwestie overleggen, waaruit blijkt dat hij is gemachtigd om de keuze namens de ouder te doen. Aan de vorm van de verklaring worden geen specifieke vereisten gesteld.
2 en 3. Als op de geboorteakte van het kind de aanduiding “ouder uit wie het kind is geboren” staat, wordt deze aanduiding overgenomen in een akte van erkenning die later wordt opgemaakt of in een akte van ontkenning van het vaderschap of het moederschap die later wordt opgemaakt. Er hoeft dan niet opnieuw een keuze te worden gemaakt.
4. Als voorafgaand aan de geboorteaangifte een erkenning ongeboren vrucht plaatsvindt, kan de keuze al bij de erkenning worden gemaakt. De gekozen aanduiding wordt dan overgenomen in de geboorteakte van het kind. De keuze hoeft dan bij de geboorteaangifte niet opnieuw te worden gemaakt.
b. kind geboren tussen 1 juli 2014 en 1 maart 2023
Met ingang van 1 juli 2014 is de huidige Transgenderwet in werking getreden. Daarbij is het vereiste van onvruchtbaarheid voor transgenders om het geslacht in hun geboorteakte te laten wijzigen, komen te vervallen.
Transgender personen die in de periode van 1 juli 2014 tot 1 maart 2023 het geslacht in hun geboorteakte hebben laten wijzigen in “mannelijk” en een kind hebben gebaard, zijn in de geboorteakte van het kind aangeduid als “moeder”. Zij kunnen de aanduiding “moeder” alsnog laten wijzigen in “ouder uit wie het kind is geboren” middels een verzoek aan de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente waar het kind is geboren. Het verzoek kan gedurende drie jaar worden gedaan (tot 1 maart 2026).
De keuze voor de aanduiding “ouder uit wie het kind is geboren” heeft overigens geen gevolgen voor de juridische relatie (rechten en plichten) tussen ouder en kind.
De Commissie Modellenboek van de NVVB heeft voor de verschillende situaties nieuwe modelakten ontworpen, die beschikbaar zijn.
Relatie met de BRP
De burgerlijke stand fungeert als bron voor de BRP. Deze wijziging van het Besluit burgerlijke stand 1994 heeft geen gevolgen voor de aanduiding van de ouder(s) in de BRP. Kinderen met de aanduiding “ouder uit wie het kind is geboren” kunnen op grond van de artikelen 2.3 en 2.18 van de Wet Basisregistratie Personen worden ingeschreven in de BRP.
[1] Staatsblad 2022, 484.